COĞRAFİ KEŞİFLER ve SONUÇLARI
Ortaçağın sonuna kadar Avrupalılar, dünyanın pek az yerini tanıyorlardı.
Coğrafya bilgisinin artması ve gemicilikteki gelişmeler sonucu açık denizlere
çıkan Avrupalılar, yeni kıtalar ve ülkeler keşfetmeye başladılar.
İşte xv. ve xvı. yy'da Avrupa'da ortaya çıkan Dünya'yı tanıma ve kaynaklardan
daha fazla yararlanma hareketlerinin genel adına coğrafi keşifler denir.
Keşiflerin Nedenleri :
1-)Zengin doğu ülkeleriyle ticaret yapmak için yeni yolların aranması :
Ortaçağ'da Avrupa'nın ihtiyacı olan baharat,altın,gümüş,elmas,inci,pamuk ve
ipekli kumaşlar gibi değerli mallar Avrupa'ya 2 önemli yoldan ulaşıyordu:
Birincisi; Orta Asya üzerinden kara yolu ile Hazar Denizi'nin güney ve
kuzeyinden Trabzon ve Kırıma ulaşan İpek Yolu idi.Bu yol Türklerin elinde idi.
. İkincisi; Hindistan'dan başlayıp bir kolu Basra Körfezi'ne ulaşan,diğer kolu
ise Mısır ve Suriye limanlarında sona eren Baharat Yolu idi.
Türk ve Müslüman tüccarların bu yolları izleyerek Hindistan ve Çin'den
getirdiği bu mallar Venedik ve Cenevizliler tarafından Avrupa'ya ulaştırılıyordu.
Bu ticaret sayesinde doğu ülkeleri oldukça zenginleşmişti.Ancak bu mallar birkaç el
değiştirdiği için oldukça pahalıya satılıyordu.Bu da doğu ülkelerine karşı büyük
bir ilgi ve merak uyandı
2-) Ünlü İtalyan bilgini Marco Polo'nun doğuya yaptığı seyahetten sonra,bu
ülkelerin bitmek tükenmek bilmeyen servetlerinden söz etmesi,doğuya olan ilgiyi
artırdı.
. 3-) Avrupa'nın genellikle ilerlemiş toplumlarından İspanyollar ve
Portekizliler,doğu ülkeleriyle doğrudan ticaret yapmak ve daha ucuza mal etmek
amacıyla harekete geçtiler
4-) İstanbul'un fethinden sonra Türkler,Karadeniz ve Kırım'ı elde ederek
Cenevizlilerin kolonilerine yerleştiler.Bu gelişmelerde Avrupalıların,Çin ve
Hindistan'a gitmek için yeni yollar aramalarında etken oldu.
5-) Coğrafya bilgisinde ilerleme :
Orta Çağ'da Avrupalıların dünya ile ilgili bilgileri çok az ve
yanlıştı.
Avrupalılar Haçlı Seferleri sırasında Müslümanların coğrafya ile ilgili
bilgilerinden yararlandılar.Çünkü Araplar eski Yunan eserlerini kendi dillerine
çevirerek incelemişlerdi.
Dünyayı düz bir tepsi şeklinde düşünüyorlardı.Daha sonra Dünya'nın yuvarlak
olduğunu öğrendiler.Bunun sonucunda var olan haritaları geliştirip daha doğru
haritalar yaptılar.
6-)Haçlı seferlerinden itibaren pusulayı yakından tanıyan Avrupalıların bu
aygıt üzerinde son düzenlemeleri yaptıktan sonra açık denizlere inme cesareti
göstermeleri.
(Manyetik pusulanın icadı ve gemi yapım tekniğindeki ilerlemeler,coğrafi keşiflerin
en önemli nedenlerindendir.)
7-) xvııı.yy'da denizci saatleri ve kronometreler sayesinde boylamların kesin
tespiti de deniz yolculuğunu geliştirdi.
8-)İstanbul'un Türkler tarafından alınmasından sonra.Bizans bilginleri
İtalya'ya gittiler.Bunlar Ptolemaios Geograbhike'si dahil pek çok yunanca eseride
götürmüşlerdi.
Haritalardaki hatalar düzeltildi.Yeni haritaların yapılması,Hindistan'a başka
yollardan da gidileceği fikrini güçlendirdi.
9-)Bilim ve teknolojik alandaki ilerlemeler;
* Amerika'nın keşfi (1492)
* Ümit Burnu'nun bulunması(1486-1698)
* Dünya'nın dolaşılması (1519-1522)
10-)Ortaçağ seçkin topluluğunun parçalanması ve mutlakiyetçi hükumdarlık-
lardaki ilerleme,ilk keşif gezilerinin teşkilatlanmasını ve gerekli personeli sağladı.
11-)Efsane ve hurafelere inanmayan cesir gemicilerin yetişmesi:
Ortaçağ'da Atlas Okyanusu'nun içinde gemileri çeken mıknatısların olduğuna
inanılırdı.Ekvatora doğru inildiğinde gemicilerin kararıp zenci olacakları düşünülür ve
uzağa gidilemezdi.Coğrafya bilgisindeki ilerlemeler gemicileri yüreklendirdi.
Dünya'nın yuvarlak olduğuna inananlar,sürekli batıya gidilecek olursa doğunun
bulunacağını ileri sürdüler.
KEŞFEDİLEN YOLLAR ve YERLER
PORTEKİZLİLERİN KEŞİFLERİ:
Atlas Okyanusu yolu ile, Afrika'nın güneyini dolaşarak Hindistan'a ulaştılar.
Afrika'nın güneyine ilk ulaşan denizci Bartelmi Diyaz'dı.Buraya gemicilerin
cesaretlerinin kırılmaması için Ümit Burnu adını verdi.Vasgo dö Gama Ümit Burnu'nu
dolaşarak Hindistanın batı kıyılarına ulaştı.Portekizliler bu yolu ellerinde tutabilmek
için bölgeye donanmalar gönderdiler.Yeni bulunan Hint Deniz Ticaret Yolu,Süveyş
Kanalı açılıncaya kadar dünyanın en önemli ticaret yolu olarak kaldı.
Portekizliler bir yandan da Malaya yarımadasına giderek Çin'den gelen yollara
sahip oldular.Asor ve Kanarya adalarını Portekizliler,Güney Amerika'da Brezilya'yı
keşfettiler.
İSPANYOLLARIN KEŞİFLERİ:
İspanyol denizcileri sürekli batıya gidilirse Hindistan'a ulaşılacağını
düşünüyorlardı.İspanya adına Cenovalı ünlü gemici Kristof Kolomb keşif
hareketlerinde bulundu.Sürekli batıya giderek Amerika'nın doğusundaki
Bahama takım adalarına ulaştı.Burayı Hindistan'ın batısı sandı.Amerika'ya
üç sefer daha yaparak,Orta ve Güney kıyılarını buldu,ancak yeni bir kıta
bulduğunun farkına varamamıştı.
Kristof Kolomb'dansonra Ameriko Vespuçi adında bir İtalyan denizci
İspanya adına keşiflerde bulundu.Amerika'ya yaptığı bir seyahetten sonra
buranın Hindistan olmayıp,yeni bir kıta olduğunu açıkladı.
İspanyollar daha sonra Meksika'yı,Brezilya hariç Güney Amerika'nın
tamamını keşfettiler.
İngiliz ve Fransızlar da Kuzey Amerika'da keşiflerde bulundular.Ele
geçirdikleri yerlerde koloniler kurdular.İngilizler Kanada ve Hudson Körfezi
kıyılarını ele geçirdiler.Fransızlar Labrador,St. Lawrance ve Büyük Göl bölgesini
ele geçirdiler.
İlk dünyayı dolaşma gezisini Macellan İspanya adına başlattı.Flipin ada-
larında öldürülünce geziyi Del Kano tamamladı. (1519-1522) Böylece dünyanın
yuvarlak olduğu kanıtlandı.Avrupa ile Büyük Okyanus ve Uzakdoğu ülkeleri
arasında önemli bir yol daha bulunmuş oldu.Panama Kanalı açılıncaya kadar
bu yol önemini korudu.
COĞRAFİ KEŞİFLERİN SONUÇLARI
1-) Dünyanın büyük bir kısmı tanınmış sanıldığından daha büyük olduğu
anlaşılmıştır.
2-) İlk zamanlarda keşiflerden en çok İspanyollar ve Portekizliler
yararlandılar,büyük sömürge imparatorlukları kurdular.Fransızlar ve İngilizler
de Kuzey Amerika'nın Atlas Okyanusu kıyılarında,Kanada'da sömürgeler elde
ettiler.Avrupa devletleri arasında sömürge rekabeti başladı.
3-) Ticaret alanı genişledi.Ticaret ve sanatla uğraşan Burjuvalar zengin-
leşti.Asiller eski servet ve ayrıcalıklarını kaybetmeye başladılar.
4-) Keşifler ticaret yollarının değişmesine neden oldu.İpek ve Baharat yolları
kullanılmaz oldu.
5-) Akdeniz limanları eski önemini kaybetti.
6-) Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlar önem kazandı.Bu durum Süveyş
Kanalı'nın açılmasına kadar sürdü.
7-) Yeni bulunan ülkelere özellikle Amerika'ya,Avrupa'dan göç başladı.
Bunların birçoğu Avrupa'daki huzursuzluklardan kaçıyorlardı.Birçoğu da ticaret
yapmak,servet sahibi olmak için göç ettiler.Bu durum esir ticaretinin de yeniden
canlanmasına etki etti.
8-) Keşifler dinsel inanışlar üzerinde de etkili oldu.İncil'de yeni bulunan
ülkelerden söz edilmemesi,Hristiyanların kiliseye olan bağlılıklarını sarstı.
9-) Yeni yolların bulunması en çok Orta Asyalı Türkleri ve İslam dünyasını
olumsuz yönde etkiledi.Keşiflerden sonra bu milletler ekonomik bakımdan yoksul-
laitılar.
10-) Yeni kıtalar ve okyanusların varlığının anlaşılması yeni ürünler,kültür-
ler ve insanların tanınmasını sağladı.
11-) Avrupa'nın giderek zenginleşmesine,bunun aksine doğu ülkelerinin fakir
düşmesine yol açtı.
12-) Servetin temeli olan toprak önem kaybetti.
13-) Hristiyanlık yayıldı.
14-) Doğu ticaret yolu Afrika'nın güneyine kaydı (1487-1498)
15-) Amerika kıtası bulundu.
16-) Amerika'daki altın ve gümüş Avrupa'ya taşındı,Avrupa ekonomik yönden
güçlendi. (Osmanlı Devleti'nde büyük ekonomik zorluklar yaşandı)
17-) Köle ticareti ortaya çıktı.
18-) Yeni bitkiler tanındı.
19-) Rönesans'ın başlamasına katkı sağladı.
RÖNESANS
XV. ve XVI. yüzyıllarda önce İtalya'da başlayan ve tüm Avrupa'ya yayılan
bilim, sanat, edebiyat ve düşünce hayatında görülen gelişmelere Rönesans adı veri-
lir. Rönesans,''Yeniden Doğuş'' demektir.
NEDENLERİ :
1-) Avrupa'da halk önce Feodalite sonra Monarşi yönetimlerinin baskısı
altında kalmıştı. Skolastik görüş, sanatçıları tamamen yönlendiriyordu. Bu sırada
Bizans, antikite düşünce sistemini yaşıyordu. İstanbul'un fethi sonrasında daha
büyük bir ilgi odağı haline gelen Bizans düşüncesi taklit edildi. Böylece ortaya
çıkan antikite tarzı, Hümanizma hareketlerini doğurdu.
2-) Dini mimarinin ve buna bağlı sanat anlayışının gelişmesi, sonuçta
sanatın serbestleştirilmesi arzuları, yeni din dışı sanat anlayışının da oluşturulmaya
çalıştırılmasına neden oldu.
3-) Avrupa'nın coğrafi keşifler ile maddi olarak kalkınması,sanatçıları ve
düşünürleri koruyan ve onlara gerekli maddi desteği sağlayan Mesen adlı bir snıfın
ortaya çıkmasını sağladı.
4-) Matbaanın gelişmesi, kağıdın maliyetinin ucuzlamasında etkili oldu.
SONUÇLARI :
1-) Avrupa'da özgür düşünce gelişti.
2-) Pozitif bilimler önem kazandı.
3-) Bilim ve sanat gelişti.
4-) Kiliseye olan bağlılık azaldı.
5-) Avrupa'da okuma-yazma oranı arttı.
0 yorum:
Yorum Gönder