İncelemenin Cevapları:
1)''Sağ yanımda Bozoklar,sol yanımda Üçoklar/Oturup eğlendiler,kırk gün kırk geceden çok'' dizeleri döneminde kırk günden fazla süren eğlencelerin yapıldığı toplumsal bir olayı; ''Güder at sürüleri,tutar atları biner./Daha bu yaşta iken çıkar avlara gider'' dizeleri ise hem sosyal hem de insanların ekonomik durumlarını gösteren,hayvancılık ve avcılık yapıldığını ifade eden dizelerdir. ''Oğuz böldü yurdunu,verdi evlatlarına'' dizesi siyasi bakımdan ülkenin hükümdar çocukları arasında paylaştırıldığını, ''Borcumu Gök Tanrı'ya / Veriyorum artık ben sizin olsun bu yurdum'' dizeleri ise Göktanrı inancının benimsendiğini göstermektedir.
2)Maddeler halinde inceleyelim;
a)Zaman ve Zamanın Anlatımı;Oğuz Kağan destanında ''bu çağda,bu yerde'' ve ''yine günlerden birgün'' şeklindeki ifadeler zamanın belirsiz olduğunu göstermektedir.Fakat destanın Oğuz Kağan'ın kişiliğinde şekillendirildiği düşünülürse,destandaki zamanın basit bir çıkarımla Oğuz Kağan'ın yaşadığı zaman dilimi olduğu anlaşılmaktadır.
b)Mekan;Oğuz Kağan'ın destanında mekan adı olarak şunlar geçer;
-Bir büyük orman vardı.
-Muz Dağ eteklerini kırk günden sonra aştı.
-Hint (Sındı),Tangut illeride oldu Oğuz'a yurt.
...
Mekanın Anlatımı;
Orman:Tasvirlerle alatılmıştır.
Muz Dağı:Oğuz Kağan'ın ordusunun kırk günde aştığı bir dağ.
İdil nehri ve kıyıları:Oğuz Kağan'ın ve ordusunun sallarla geçtiği,Uluğ Ordu Bey'in ''Kıpçak'' adını almasına sebep olan nehirdir.
Dağ:Oğuz Kağan'ın atının kaçtığı dağ.
Ev:Tasvirlerle anlatılmıştır.Tömürdü Kağul'un ''Kalaç'' adını almasına sebep olan ev.
Çürçed İli:Tasvirlerle anlatılmıştır.
c)Kişiler;
Ay Kağan:Oğuz Kağan'ın annesi.
Göğün ve yerin kızları:Oğuz Kağan'ın eşleri.
Gün,Ay,Yıldız;Gök,Dağ,Deniz;Oğuz Kağan'ın çocukları.
Altun Kağan:Oğuz Kağan'ın hükümdarlık ilanından sonra ona bağlılığını bildiren kağan.
Urum Kağan:Oğuz Kağan'a itaat etmeyen ve onunla savaşıp yenilen kağan.
Uruz Bey:Urum Kağan'ın kardeşi.
3)Oğuz Kağan Destanındaki olaylar ve olay örgüsü:
-Ay Kağan'ın bir oğlunun olması.
-Oğuz'un büyüyüp bir yiğit olması.
-Oğuz'un gergedanı öldürmesi.
-Oğuz'un sunguru öldürmesi.
-Oğuz'un gökten inen ışığın arasında gördüğü kızla evlenmesi ve Gün,Ay,Yıldız isimli çocuklarının olmasıç
-Oğuz'un ağaç kovuğunda gördüğü kızla evlenip Gök,Dağ,Deniz isimli çocuklarının olması.
-Oğuz Han'ın hanlığını ilan edip dört bir tarafa elçiler göndermesi.
-Altun Kağan'ın Oğuz Han'a itaat etmesi.
-Urum Kağan'ın Oğuz Han'a itaat etmesi.
-Oğuz Han'ın sefere çıkması ve kurdun ortaya çıkması.
-Kurdun orduya yol göstermesi.
-Oğuz Han'ın savaşı kazanması ve Uruz Bey'in oğlunun saklandığı şehre gitmesi.
-Uruz Bey'in oğlunun Oğuz Han'a itaat etmesi ve Saklap adını alması.
-Oğuz Han'ın idil nehri kıyısına gelmesi ve sal yapan ere Kıpçak adını vermesi.
-Oğuz Han'ın kurdu tekrar görmesi,kurdun orduya gine yol göstermesi.
-Oğuz Han'ın atının dağa kaçması.
-Oğuz Han'ın bir ev görmesi.
-Kurdun kaybolması ile Oğuz Han'ın Çürçed Kağan ile savaşıp onu yenmesi.
-Çosun Bilig'in ganimetler için kağnı yapması ve Kanglı adını alması.
-Oğuz Han'ın Suriye'yi alması.
-Oğuz Han'ın Masar adlı kağanLa savaşması.
-Uluğ Türkün rüya görüp Oğuz Kağan'a anlatması.
-Oğuz Han'ın kurultay çağırması ve devletini evlatlarına paylaştırması.
4)Oğuz Kağan destanındaki temel çatışma ''savaş-barış'' çatışmasıdır.Destanın teması ise ''Oğuz Kağan'ın Türk milletini tek bayrak altında toplamasıdır.''
5)Oğuz Kağan'ın tarihte üstlendiği rölü,2.Göktürk Devletini kuran,Türkleri Çin esaretinden kurtarıp tek bayrak altında toplayan Kutluk Kağan,yine bir cihan imparatorluğu kuran Osman Gazi ve bir imparatopluğun yıkıntılarından bir devlet çıkaran Atatürk üstlenmiştir.
6)Destanın anlatıcısının amacı bunları anlatmak değildir.Anlatıcı,temayı işlerken döneminin zihniyetini de destanda işler.Çünkü edebi türler oluşturuldukları ya da yazıldıkları dönemden bağımsız değildirler.
7)Destanda anlatıcı,herşeye hakim,herçeyi bilen ''ilahi bakış açısı''na sahiptir.Anlatıcı,olayları ve kişileri anlatırken dile birtakım değerler yükler.Bu değerler anlatıcının tasvisler ve ruh talilleriyle ilgilidir.
8)Oğuz kağan destanda olağanüstü özellikler taşıyan kahraman olduğu için tiptir.
Arkadaşlar verilen tabloya yazdıklarımı boşluklara sırasıyla yazacaksınız;
-Doğruğu andan itibaren olağanüstü özellikler taşıyan,cesur,yiğit,halkı için her şeyi gözee alabilen,halkını bir bayrak altında toplayan bir hükümdardır.
-Oğuz Kağan,destan boyunca ön plandadır.Bu da onun son derece dinamik olduğunu göstermektedir.
-Toy bitince Oğuz Han verdi şu buyruğunu ''Ey benim beğlerim ilimin en budunu! Sizlerin başına ben oldum artık kağan,elimizden düşmesin,ne yayımız ne kalkan! Damgamız olsun bize yol gösteren bir buyan! Alpler olun savaşta bozkurt gibi uluyan!Demir kargılar ile ilimiz olsun orman!Av yellerimiz olsun vahşi at ile kulan.Yurdumuz ırmaklarla denizlerle dolsun.Gökteki güneş ise yurdun bayrağı olsun.İlimizin çadırı gök olsun.''
-Sosyal ortam Oğuz Kağan'ın doğumundan itibaren onun üstünde etkili olmuştur.Sosyal ortam ve çevre de ona bazı yükümlülükler yüklenmesine neden olmuştur.
-Oğuz Kağan tarihi bir karakter olmasına rağmen destandaki çizgisiyle bugünkü toplumsal yapıdan çok farklıdır.
-Oğuz Kağan destandaki diğer şahızların kimlik almasında etkilidir.
-Karakterin kendi kişiliğinin farkında olması.
-Toplumsal hayat ve şartları çok değiştiği için gerçek hayatta olağanüstü özelliklere sahip birisini görmek mümkün değildir.
9)Verilen dizelerde,kafiye redif kullanılmış.Birtakım benzetmelerle anlatılmak istenenler ifade edilmek istenmiştir.
10)Verilen dizelerden hareketle ''Oğuz Kağan Destanındaki gerçeklerle ilişkili olmadığı söylenebilir.''
11)Oğuz Kağan Destanı anonim bir metin olduğu için kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarıldığı için ''sözlü geleneğe'' bağlıdır.
12)Oğuz kağan Destanı sözlü gelenek etrafında kuşaktn kuşağa aktarılan ve daha sonraki yüzyıllarda yazıya çevrilen bir metin olduğu için bir yazarı yoktur.
13)DESTAN ÖZELLİKLERİ
Destanlar, toplum hayatında derin izler bırakan büyük olayların (kuraklık, gttç, düşman istilası, tabiî afetler, savaşlar vb.) o topluluğun hafızasında yoğrula yoğrula şekillenmesi ile oluşur. Halk şairleri, bu önemli olaylanrı manzum olarak terennüm ederler. Bu şekilde meydana gelen destanlar, bazen yüzyıllarca sonra yazıya geçirilir. Aradan geçen zamanda, destanlar, yeni eklemeler yapılması, yeni semboller ve motifler ilavesi suretiyle zenginleşir, hatta bir ölçüde değişikliğe uğrayabilir. Böylece destan bütün bir milletin ortak eseri halini alır. Bu durum, destanların değerini azaltmaz.Destanda geçen olaylar, tarihî gerçeklere tam olarak uymasa bile, destan sahibi toplulukların millî mizaçları, anlayışları, tutum ve davranış özellikleri hakkında fikir sahibi olmamızı sağlar. Bazı milletler ise, destanlarında tarihî gerçeklerden fazla uzaklaşmazlar, onlan abartmazlar veya kendi lehlerine değiştirmezler. Türk destanları genellikle bu niteliktedir. Millî mizacımıza uygun olarak net, açık ve yalın ifadelerle dile getirilmiştir. Bu özellikleri ile, tarihî bazı olayların aydınlatılmasına bile yardımcı olurlar.
0 yorum:
Yorum Gönder